Polis Sorgusu Hakkında Herşey | POLIS SORGUSU VE TEKNIKLERI

Not: Bir MEGA arşivinden alıntıdır.

POLIS SORGUSU

POLIS SORGUSU VE TEKNIKLERI

-Nedir, Nasil Yapilir, Cesitleri Nelerdir-

SORGU NEDIR?

Polis’in suc ve sucla ilgili sahislarin ortaya cikarilmalarini saglama usûllerinden biri de “sorgu”dur. Polis notlarina gore; sorulan sorularla elde edilemeyen sonuclar icin bu defa iskenceye basvurulmakta, fakat sahsin aciya-eziyete katlanma derecesine gore bu cogu zaman vakit almakta ve hatta baski ile alinan bilgilerin cogu asilsiz cikmakta imis. Degisen zaman icinde (notlara gore) gûya sorgu usûlu de degismis. Iskence artik yokmus.

Sorgu, -sozde- bir “teknik”... Ve kendine gore taktikleri haiz... Eee, polis her zaman sucustu yakalayamaz ve delilleri âninda elde edemez tabiî. Bir de sucla ilgili merak edilenler var ve sucustu yakalansa bile suclu kisi-sanik, sorgu gene de sart. Sonra da sucun keyfiyetine gore T.C.K.’ya havale...

SORGU TAKTIK VE TEKNIKLERI

[Polislere gore taktik; basariya ulasmada “hukûka uygun” olarak takip edilen en uygun yola denir.]

uc yolu var:

1. Mulâkat

2. Sizdirma

3. Sorgu

Bu yontemler ya dogrudan sanik sayilanlar veya olaya cok yakin bulunanlar uzerinde denenir.

MULÂKAT

Sorusturmanin isine yarabilecek bilgilere sahip oldugu sanilan kimselerle yapilan cayli-sigarali gorusmelerdir. Kisiye sorular sorulur ve cevaplar devsirilmeye calisilir. Kisiler sorulari kendi bildiklerince ve kelimelerince ifâde ederler. Bu ifâdeler resmî belge sayilmaz. Veya dolayli yol ve bicimlerde kisilere yaklasilarak kisilerden bilgi edinilmeye calisilir:

- Soru sorulacak kisi hakkinda etrafindan bilgi toplanir, kisi hakkinda bilgiler toplanir.

- Konu hakkinda mâlûmat edinilir. Genelde bilgi alinamayan veya baskasinin bilmesine imkân olmayan husûslar uzerinde durulur.

- Ortam hazirlanir; konusturulacak kisiyi sikmayacak, urkutmeyecek mekânlar tercih edilir.

- Gorusme, musteki, magdur veyahut sâhitlerle yapilir.

Polisin Gorusmede Dikkat Ettigi Husûslar:

- Zaman problemi yoktur.

- Sorulacak sorulari onceden hazirlamistir.

- Sorgulananin itimâtini, dostlugunu kazanmaya calisir.

- Iyi bir dinleyici gibi olur ve bol bol not tutar.

Neticede kisiden alinan bilgiler kristalize edilir ve gâyenin temimine calisilir.

SIZDIRMA

Sorusturmacinin bir suclu veya olay hakkinda bilgi sahibi oldugu zannedilen kisiden, bilgi verdigini bilmeden bilgi almasidir. Boylece gecmis olaylar veya plânlanan gelecek olaylar hakkinda bilgi edinilmeye calisilir. Bu amacla:

1. Konu hakkinda sorusturmaci hazirlik yapar. (konu, sahislar, yer, olay)

2. Konuya giris: Kisiyle dostâne bir diyaloga girilir. once genel olarak konusulur. Sohbet guncel bir konuya getirilir. Boylece konu hakkynda gorutu alynir. Soyledigi tastiklenir ve boylece kendisine deger verilir. Sohbet ilerledikce sorular asil bilgi alinacak konular uzerinde yogunlastirilir.

3. Konular arasinda manevra yapmak: Sorularla, asil bilgi alinacak konuya gelince, genel bir soru ile gorusu ogrenilir. Bundan sonra konu islenmeye baslanir. Konu hakkinda rahat konusuluyorsa, suphe cekmeden konuya aciklik getirecek sorular sorulur ve bildiklerini anlattikca hayret verici ifâdelerle, konusturulan kisi tahrik ve tesvik edilir. Ayrica, sizdirmaci, orada kendi bildiklerinden veya once senaryosunu hazirladigi olaydan anlatir. Boylece karsilikli bilgi tamamlama ortami hatta mumkunse onun daha cok sey bildigini ispatlama cabasina dusmesi saglanir. Yeterli bilgi alindiginda konu bahane ile degistirilir. Ancak manevra dikkatlice yapilir ve suphe uyandirmayacak sorular secilir.

4. Kisi taciz edilmez. Herseye ragmen suzulecek kisinin tepkisi menfi olabilir. Bu takdirde dostluk tesisi ile bilahare yaklatma denenir.

Kisinin Bilgi Duzeyini olcmek

Sizdirmaci, kisinin bilgi duzeyine gore hareket eder. Bu nedenle kisinin bilgi duzeyi-kultur duzeyi hakkinda bilgi edinilir ve ona gore sorular sorulur. Sizdirmaci, konusturulandan daha bilgili olmalidir “teorik” olarak veya kendini oyle hissettirmeye calisir.

6. Elde edilen bilgiler rapor edilir. Bu bilgiler operasyonel bilgilerdir ve onemlidir. Operasyona hazirlik ve sonrasindaki sorgulamada kaynak teskil edecek bilgilerdir.

SORGULAMA

Herhangi bir sucu isledigi suphesi altinda olan veya sahip oldugu bilgiyi tam olarak vermeye niyetli olmayan kimsenin sistematik sekilde sorulara hedef tutularak bildiklerinin ogrenilmesi isidir. Ferdî olan genellikle adli suclarda sorgu oncesi takip-tarassut yoktur. Bazi suclar ise “devletin dogrudan varligina ve toplum yasamina” yoneliktir. Bu tur suclara “toplumsal suclar” da denir. Toplumsal veya toplu olarak islenen bu “suclar” icin orgut tesekkul eder. Buradaki orgutu sadece siyasî amac icin kurulan orgutler olarak anlamamak lazim. orgut suclarinda yer, zaman, sahis, delil ve suc niteligi sinirli degildir. Iste “devletin varligina yonelik” bu tur toplu suclarda takip-tarassut ve haber toplama faaliyetleri polis icin buyuk onem arzetmektedir.

Sorgulamada Uyulan Kurallar:

1. Sorgulamaci sorguya baslamadan once, olay ve sorgulanacak kisi hakkinda bilgi sahibi olmalidir. Sorgulanacak kisinin bilgi kapasitesi ve zaaflari, onceden elde edilen bilgiler vs.

2. Sorgu ayakta ve gezilerek yapilmaz; cunku, sorguda esas amaclananlardan birisi de, sorgulananin davranis ve mimiklerinin dikkatli olarak izlenmesidir.

3. Sorguya once bilinen ve cevap verilmesi kolay sorular ile baslanir. Boylece sorgulanan gevsetilmis ve sinirli hava ortadan kaldirilmis olur. Misâl olarak; nereli oldugu, nerelerde okudugu, hangi isi yaptigi vb.

4. Basit ve cevap verilmesi kolay olan sorularin sorulmasindaki amac, asil sorulara gecmektir. Alinan celisik veya yalan ifâdeler âninda sorgulananin yuzune vurulmaz, not edilir. Bunun sebebi de, sistemli olarak sorulan sorulara cevap alinirken celisik veya yalan ifâdeler sorgulananin âninda yuzune vurulursa, sorgunun kitlenebilecegidir.

5. Sorgulama sirasinda, kisinin soru sormasina firsat verilmemelidir. Evet-hayir cevabi alinacak sekilde soru sorulmamalidir. Sorgulanan kisi ile munâkasaya girilmez.

6. Mecbûr kalinmadikca sorguya ara verilmez. Bir olay icin sorgu yapilirken, bir baska olay daha yapildigi haberi gelirse, hemen o olay hakkinda sorgu yapilmaz. once asil sorgu bitirilmelidir.

7. Sorgulanan kisiye, fayda umulursa bazi guvenceler verilir.

8. Sorgulamada, sorgulanacak kisinin psikolojik durumundan azamî derecede yararlanmak lâzimdir. Sucun islenmesi esnasinda veya hemen sonra yakalanacak suclu olayin etkisinden kurtulmadan ve serbest zaman bollugundan yararlanmadan sorguya alinir.

9. Tereddut edilecek husûslarda kesin kanâate ulasabilmek veya itirâfi saglayabilmek icin “yuzlestirme” yapmak gereklidir. Bu “yuzlestirme”, teshis seklinde olabilecegi gibi dogrudan karsilastirma seklinde de olabilir. Kisilerin sorgulamasi bittikten sonra celiskili ve tereddutlu durumlar ortaya cikti ise sorgulananlar karsi karsiya getirilir ve karsilikli konusturulur. Ancak tartisma ortamina meydan verilmez.

Karsilastirmanin Tanimi:

Dogru konustugu bilinen ile yalan ifâde verenin bir araya getirilme islemidir. Yalan soyleyen kisi odanin bir tarafina alinir ve izin verilene kadar konusmasi ve oksurmemesi istenir. Yanina bir de gorevli birakilir. Bilgi verecek kisi gozleri bagli olarak getirilir ve bilgileri tekrarlamasi istenir. Daha sonra odadan cikartilir ve boylece bilgiler karsilastirilir.

Yuzlestirmenin tanimi:

Dogru konusmayan veya yalan soyleyen kisi ile suclayan kisinin yuzyuze getirilme islemidir. Bu uygulamaya, karsilastirmada sonuc alinmazsa basvurulur. Yuzlestirme yapilmadan dogru soyledigi sanilan saniga yuzlestirme yapilacagi soylenmemelidir. Yuzlestirme sirasinda her iki sanik sorgu odasinda yanyana getirilir. once dogru konustuguna inanilan saniga konusma hakki verilir. Olayi anlatmasi saglanir ve yalan soyleyen tekrar sorguya alinir.

Sorgu Yerinin ozellikleri

Normal olarak sorgulama, sorusturmacinin “isyeri”nde yapilir. Sorusturmaci kendi isyerinde, varsa ozel sorgu odasinda fizikî cevreyi kontrol edebilme ve sorgulamanin sekteye ugramasina engel olabilme iktidarina sahiptir. Sorgu Odasi’nin husûsiyetleri ise sunlardir: Sorgu kapali bir yerde yapilir. Bu kapali yer mustakil bir oda olabilir. Sorgu odasinin yeri secilirken diger polislerin mesaî gordukleri veya devamli girip ciktiklari yerlerden uzak olmasina dikkat edilir. Ayrica halkin polisle olan iliskilerini takip ettikleri ve herkesin girip ciktiklari yere yakin olmamasina ozen gosterilir. Genellikle binalarin en tenha yerlerindedir. Sorgu odasi sus ve gosteristen uzak, bombos bir mekândir. Ses kayit cihazlari ve gozetleme aynalar o sekilde yerlestirilmistir ki, hem normal hem de tabiî birer parca gorunumu ve hissini verir.

Sorgulama Yontemleri ve Uygulamasi

1. Sorgulamanin Baslamasi: Sorusturmaci ise kendini tanitarak baslar. Bu tanismadan sonra suc izâh edilir. Bu yapilirken, hicbir sekilde suca ait ozellik arzeden hususlar aciklanmaz.

2. Sorgunun Yurutulmesi: Sorusturmacinin yapacagi yaklasmaya-yakinlasmaya, sanigin gecmisi hakkinda derlenen bilgi ve olaya âit elde mevcut bilgiler tesir edecektir. Bu faktorleri gozonune alarak, supheliyi alip yerlestirdikten sonra sorusturmaci gerekli plan ve hazirliklarini tamamladiktan sonra sorguya hazir olur. Bu faktorlere gore sorgucu ilk yaklasmada basarili olamazsa ikinci bir yol dener. Ancak bu manevra, ustalikla yapilmaya calisilir ki, sorgulanan basari hissine kapilmasin.

Sorgulama cesitleri:

a. Sert Yaklasim (dogrudan yaklasma) : Genellikle sucustu hâllerde tatbik edilir. Sanik dogrudan sorgu odasina alinir. cay, sigara ve benzeri seyler verilmez. Ayakta bekletilir. Sorular sert bir sekilde sorulur. Nedeni, sanik olayin stresini atamamis ve bazi iz ve deliler ile yakalanmis olmasindandir. Bu metodu kullanirken sorusturmaci, sanigin sucluluguna isaret eden ifâdeler, beyân ve deliller uzerine agirlik vererek kendinden emin bir hava olusturur. Sorgucu bu sebeble saniga inkâr etmemesi husûsunu her vesile ile bildirir.

b.Yumusak Yaklasim (dolayli yaklasim) : Elde deliller olmadigi zamanlarda supheli olarak yakalanan kisilere uygulanir. Dostca bir davranis ile baslanir. Sohbet edilir ve ikrâmlarda bulunulur. Bu yaklasimdan netice alinamaz ise sert yaklasima gecilir. Delil noksanligi veya eldeki delillerin zayif olmasi halinde sorusturmaci soracagi ustaca sorularla supheliyi oyle bir duruma sokmaya calisir ki, kendisince kesinlikle bilinen olay ve vak’âlari, supheli tahrif zorunda kalsin. Bundan sonra ise sorgucu bu gerceklerin supheli tarafindan neden tahrif edildigini sorar. Sorusturmaci zaman zaman sordugu sorular ile sorgulanana bazi seyleri bildigini hissettirir. supheli boyle bir duruma sokulduktan sonra bir ikrar yahut itirâf almaya yarayacak dogrudan sorulari sorgucu yoneltir.

Sorgulamada Kullanilan Taktikler:

1. Direnci Kirma-Inandirma Taktigi : Elde bazi deliller bulundugu zaman uygulanir. Saniga orgutun de-sifre edildigi, arkadaslarinin yakalandigi, bu durumda kendisini sikintiya sokmamasi icin dogruyu soylemesi tembihlenir.

2. Herseyi Biliyoruz Taktigi : Bu, her saniga uygulanmaz. Herkes de bunu uygulayamaz.

3. Sorgu Yagmuruna Tutma Taktigi : Sanigin dogru konusmadigi zamanlarda uygulanir. Sorgulama kurulunda bulunan uzmanlar, sanigi araliksiz olarak soru yagmuruna tutar ve sanik sorulara cevap verirken dusunecek firsat bulamadigindan surekli sorular karsisinda gercegi veya yakini soyleyebilir. Alinan cevaplarin dogru olup-olmadigi kontrol edilmelidir. Bu takdirde sorgu birkac gun aralikla tekrarlanir.

4. Tezatlara Dusurme Taktigi : Sorgulanan kisi, soru sorulduktan sonra yalan da soylese serbest-rahat birakilmali; hatta yalanina bir de polis tarafindan yalan katilir. sayet polisin yalan durumunu teyid ederse bu durum sorgu sonunda kendisine bildirilir ve gercegi soylemesi istenir.

5. Soguk Davranma-Koz Kullanma Yetkisi

Soguk davranma: Sanik sorgulama odasinda bulundurulur. Hic soru sorulmadan olayin oldugu mahâle goturulur, gezdirilir. Kisinin buradaki hâl ve tavirlari incelenir. Ne gibi bir tepki verdigi izlenir ve sorgu odasinda olayi anlatmasi istenir.

Koz Kulllanma: Suphelilerin birisinin polisle isbirligi yaptigi kanâati uyandirilir. Saniklardan birinin itirâfta bulunmus ve sucu da kendisine atmis oldugu izlenimi verilir.

6. Rahat Vermeme Taktigi : Butun taktiklere ragmen sonuc alinamamissa bu yontem uygulanir. suphelinin onceden nitelikleri, hassas noktalari tespit edilir ve uygulama baslar. ornegin sahis ileri derecede sigara tiryakisi ise kendisine uzun sure sigara verilmez. Sorgu sirasinda rahat davranilarak onun da sigara icmesine izin verilmeli ve sonra da bu engellenmeli, diye ozetlenebilecek bir tekniktir. Bunun sonucunda sanik itirafta bulunabilir.

Siprituel Taktik : Kisinin gecmisi ile ilgili bazi sorular sorularak bilgi alma taktigidir. Bu taktik cesidi, gunumuzde fazla kullanilmamaktadir.

Mulâkat, Sizdirma ve Sorgu Arasindaki Farklar:

Mulâkatda bilgi veren, bilgi verdigini ve bilgi verdigi kisinin huviyetini bilir. Sizdirmada ise bilgi veren bilgi verdigini bilmez. Bilgiyi sohbet havasi icinde verir. Ancak yonlendirmek icin tahrik edici, hayret edici sorular sorulur. Fakat bilgi veren kisi, bunun boyle oldugunu bilmez. Mulâkat dar kapsamli olup, belirli bir zaman ve olaylara yoneliktir. Sizdirma ise daha genis bir zamani kapsar, gecmis olaylara dâir bilgi alinabildigi gibi gelecekte olabilecek olan olaylara dâir de bilgi alinabilir. Mulâkat ve sizdirmanin ortak yani ise, bilgi alinan kisiler olayla dogrudan ilgisi bulunmayan, olaya dair bilgisi ve gorgusu olan kisi ve kisilerdir. Sorguda ise, alinan bilgiler, mulâkat ve sizdirmada oldugu gibi degil, delil niteligindedir. Olayin aydinlatilmasinda sonucu doguran bilgilerdir. Bu ozelliginden dolayi sorgulama yontemlerinden en fazla tercih edilendir.